Cukrzyca to choroba metaboliczna o złożonej i różnorakiej etiologii, która charakteryzuje się przewlekłą hiperglikemią, czyli podwyższonym poziomem glukozy we krwi. Jest główną przyczyną ślepoty, niewydolności nerek, zawałów serca, udaru mózgu i amputacji kończyn dolnych.
Co 10 sekund na świecie diagnozuje się cukrzycę, a co 6 sekund z powodu jej powikłań umiera człowiek. W Polsce 3 miliony osób choruje na cukrzycę (9,1 % populacji). Aż 90% zachorowań dotyczy cukrzycy typu 2, której można zapobiegać! Szacuje się, że w 2035 r. na świecie liczba chorych na cukrzycę będzie wynosić około 592 miliony.
Czym jest cukrzyca typu 1 i 2
Cukrzyca typu 1 zwana insulinozależną, wywoływana jest niszczeniem komórek beta trzustki, odpowiedzialnych za produkcję i wydzielanie insuliny (hormonu obniżającego poziom glukozy we krwi). Występuje głównie u dzieci i młodych dorosłych (ujawnia się do 20 roku życia). Jedynym możliwym leczeniem tej choroby jest podawanie insuliny oraz właściwe odżywianie i wysiłek fizyczny.
Cukrzyca typu 2 należy do grupy chorób cywilizacyjnych, czyli determinowanych przez styl życia. Wynika z nieprawidłowego działania insuliny w organizmie (insulinooporność). Nazywana jest insulinoniezleżną lub cukrzycą wieku dorosłego, mimo iż coraz częściej dotyka także dzieci. Około 85-90% zachorowań na cukrzycę dotyczy cukrzycy typu 2.
Objawy
Cukrzyca typu 1
- Zwiększone oddawanie moczu (wielomocz).
- Nadmierne pragnienie (polidypsja).
- Gwałtowna utrata masy ciała, mimo zachowanego lub wzmożonego łaknienia.
- Zmniejszanie odporności organizmu.
- Pogorszenie koncentracji.
- Niechęć do wysiłku fizycznego, stale postępujące osłabienie.
- W późniejszym okresie dochodzi do pogorszenia ostrości wzroku.
Cukrzyca typu 2
- Skłonność do zmian ropnych na skórze, złe gojenie się ran.
- Zaburzenia ukrwienia krążenia u osób starszych (uczucie oziębienia stóp).
Czynniki sprzyjające rozwojowi cukrzycy
Cukrzyca typu 1
- Czynniki genetyczne – mają częściowe znaczenie, dziedziczy się pewną skłonność do cukrzycy.
- Infekcje wirusowe (np. świnka, różyczka, cytomegalia).
- Wiek matki powyżej 40 lat w momencie porodu.
- Kontakt z substancjami chemicznymi.
Cukrzyca typu 2
- Stwierdzane wcześniej podwyższone wartości glikemii (nieprawidłowa glikemia na czczo > 100 mg/dl, nieprawidłowa tolerancja glukozy).
- Cukrzyca w najbliższej rodzinie.
- Kobiety z przebytą cukrzycą ciążową.
- Nadciśnienie tętnicze (>140/90 mmHg).
- Zaburzenia gospodarki lipidowej.
- Osoby z chorobami sercowo-naczyniowymi.
- Kobiety z zespołem policystycznych jajników (PCO).
Powikłania
- Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa). Jej pierwszym objawem jest występowanie białka w moczu.
- Retinopatia cukrzycowa, czyli choroba siatkówki. Cukrzyca może być też przyczyną zaćmy i zmian jaskrowych.
- Problemy ze wzrokiem pojawiają się u co trzeciej osoby z cukrzycą.
- Uszkodzenia włókien nerwowych (neuropatie cukrzycowe). Pacjent odczuwa mrowienia, drętwienie, traci czucie w kończynach.
- Choroba niedokrwienna mięśnia sercowego, zawał, udar — spowodowane uszkodzeniem dużych naczyń krwionośnych.
- Trudne gojenie się ran, obniżona odporność.
- Pojawienie się zespołu stopy cukrzycowej.
- Zaburzenia gospodarki lipidowej organizmu.
- Choroby przyzębia (stany zapalne dziąseł).
Darmowy plan żywieniowy DASH CUKRZYCA znajdziesz na stronie diety.nfz.gov.pl
7 zasad dla cukrzyka
- Wsłuchaj się w swój organizm i reaguj na sygnały, które Ci daje.
- Monitoruj poziom cukru przed posiłkiem lub podaniem insuliny lub 1,5 do 2 godzin po jedzeniu. Sprawdzaj go za pomocą glukometru lub CGM - ciągłego monitoringu glikemii.
- Bezwzględnie przestrzegaj zaleceń lekarza dotyczących przyjmowania leków czy podawania insuliny.
- Informuj każdego lekarza, u którego się leczysz, że jesteś cukrzykiem i jakie leki bierzesz. Pamiętaj, że niektóre leki podwyższają zapotrzebowanie na insulinę (np. leki hormonalne).
- Przestrzegaj zaleceń dietetycznych ustalonych z lekarzem i dietetykiem. Nie pij alkoholu, wyeliminuj cukier z diety.
- Bądź aktywny fizycznie, uprawiaj sport.
- Przestrzegaj higieny. Przy wysokim poziomie cukru we krwi, nawet niewielkie skaleczenie może się długo goić.
Materiał przesłany przez NFZ w związku z akcją – „Środa z profilaktyką”.
Opis alternatywny zdjęcia: infografika z napisem "Cukrzyca — jedna choroba, różne oblicza". W centrum zdjęcie owoców i warzyw, po prawej — dłoń, a w niej glukometr. Na samym dole kolejny napis akcji -„Środa z profilaktyką”, logo NFZ i ministerstwa zdrowia.