Noc Sobótkowa okiem młodych

Od października korytarze Starostwa Powiatowego w Olsztynie zdobią fotografie wykonane przez młodych mieszkańców powiatu, którzy wzięli udział w projekcie Stowarzyszenia „Nasza wieś” z Frączek pod nazwą „Utrwal tradycję na fotografii – Noc sobótkowa we Frączkach”. Dzieci wzięły udział w warsztatach zdjęciowych, by z nowymi umiejętnościami i spojrzeniem na możliwości zatrzymania czasu w obiektywie, uwiecznić starą, piękną tradycję…

Noc Świętojańska, Kupalnocka, Wigilia św. Jana, Sobótki – to różne nazwy jednego święta, obchodzonego co roku, zwykle w nocy z 23 na 24 czerwca. Źródeł tej tradycji należy szukać jeszcze w czasach słowiańskich, kiedy to w okresie letniego przesilenia słońca ludy pogańskie czciły ogień, wodę, słońce i księżyc, urodzaj, płodność i miłość. W okresie chrystianizacji kościół nie mogąc wykorzenić obchodów silnie tkwiących w kulturze pogan, próbował zasymilować święto z obrządkami chrześcijańskimi. Z powodzeniem, jak się później okazało.

Jednym z najpopularniejszych zwyczajów sobótkowych jest puszczanie w nurt rzeki wianków z zapalonymi świecami. Jeśli rzucony przez dziewczę wianek został wyłowiony przez kawalera, oznaczało to jej szybkie zamążpójście. Jeśli płynął dalej, dziewczyna miała wyjść za mąż, ale niezbyt prędko. Gdy zaś płonął, zatonął bądź zaplątał się w sitowiu, właścicielka niechybnie miała pozostać starą panną.

Do rozpalenia ognia tego wieczoru używano jesionu i brzozy. Zadaniem mężczyzn był skok przez płomienie, mający uchronić przed nieszczęściem. Wokół ogniska odbywały się tańce oraz palenie wianków z polnego kwiecia. Głównym celem obrzędów było jednak zakończenie wiosennych obrzędów magicznych i zaklinanie „dobrego początku”, nawiązujące do obrzędowości zadusznej i nadchodzącego urodzaju.

Tradycja świętojańska jest żywa do dziś, choć obchodzona już bardziej w duchu zabawy i integracji sąsiedzkiej. Od 14 lat Noc Sobótkową organizuje Stowarzyszenie „Nasza wieś” z Frączek w gminie Dywity. W 2017 roku w obchody w szczególny sposób zaangażowały się dzieci. Wzięły bowiem udział w warsztatach fotograficznych w ramach projektu „Utrwal tradycję na fotografii – Noc sobótkowa we Frączkach”.

Głównym celem projektu była ochrona i popularyzacja dziedzictwa kulturowego, jakim jest sobótkowy obrzęd słowiański, a także integracja pokoleniowa mieszkańców powiatu olsztyńskiego. W trakcie zajęć młodzi pasjonaci robienia zdjęć uczyli się zasad wykorzystania światła i perspektywy w kompozycji fotograficznej. Pierwsze szlify praktyczne zdobyli w duchu hasła „Świat pod naszymi stopami”. Uczestnicy warsztatów uwieczniali rośliny i owady, wykorzystując świeżo nabytą wiedzę o fotografii makro. Podczas fotografowania wydarzeń nocy sobótkowej czuli się już jak profesjonaliści…