Niebezpieczny czerniak

Nowotwory złośliwe skóry to najliczniejsza grupa chorób onkologicznych. Czerniak najczęściej występuje u osób w wieku 24-60 lat. W Polsce rozpoznaje się go zbyt późno, 1 na 4 pacjentów umiera z powodu tej choroby. Wczesne wykrycie choroby daje ponad 95% szans na całkowite wyleczenie.

Czerniak to nowotwór złośliwy, powstający na skórze z komórek barwnikowych zwanych melanocytami. Podstawowym objawem są widoczne zmiany na skórze. Może pojawić się także w innych miejscach na ciele, również w obrębie ust, nosa i gałki ocznej. Najczęściej występującym jest czerniak powstający ze znamion barwnikowych, najcięższą postacią jest czerniak guzkowy.

Czynniki ryzyka

• Jasny fenotyp skóry.

• Nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV (słońce, solarium).

• Poważne oparzenia słoneczne skóry, również w dzieciństwie.

• Czerniak skóry w rodzinie.

• Mnogie znamiona oraz zespół znamion typowych.

SPF — ważny wskaźnik

SPF (Sun Protection Factor) jest to wskaźnik ochrony przed promieniowaniem słonecznym. Kremy z wysokim filtrem bezwzględnie powinny stosować dzieci, pacjenci po przeszczepach narządów, po zabiegach z zakresu medycyny estetycznej, oraz osoby ze skłonnością do występowania przebarwień i przyjmujące leki światłouczulające.

Rodzaje filtrów:

• niski 2-4-6 SPF;

• średni 8–10–12 SPF;

• wysoki 15–20–25 SPF;

• bardzo wysoki 30–40–50 SPF;

• ultrawysoki 50+ SPF.

Preparaty z filtrami powinno się stosować:

• przy ekspozycji na słońce przez cały rok;

• 15-20 minut przed wyjściem z domu;

• co około 2-3 godziny w ciągu dnia;

• po wyjściu z kąpieli (np. w morzu lub jeziorze).

Należy pamiętać, aby przed szkodliwym promieniowaniem chronić nie tylko skórę, ale włosy, usta i oczy.

ABCDE samokontroli znamion

Zmiany w obrębie znamienia, budzące niepokój onkologiczny, są określane jako reguła ABCDE — Freidmana i Rigela:

• A (ang. asymetry) asymetria, zmiana kształtu znamienia z okrągłej na niesymetryczną;

• B (ang. border) brzegi, poszarpane, nierównomierne, posiadające zgrubienia;

• C (ang. colour) czerwony, czarny lub niejednorodny kolor;

• D (ang. diameter) duży rozmiar, średnica znamienia powyżej 6 mm;

• E (ang. evolvingovertime) ewolucja, postępujące zmiany zachodzące w znamieniu.

Wykrywanie czerniaka na wczesnym etapie zaawansowania jest priorytetem w walce o zmniejszenie śmiertelności, dlatego regularnie wykonuj samobadanie. Warto jest sfotografować zmiany i porównywać ich stan po miesiącu, dwóch.

Profilaktyka

Czerniak złośliwy jest najbardziej podstępnym nowotworem skóry, dlatego ważne jest stosowanie kilku prostych zasad profilaktycznych:

• unikaj opalania się w godzinach 11:00-15:00;

• zwracaj  uwagę   na  wskaźnik  ochrony  przeciwsłonecznej kremów z filtrami i stosuj je przez cały rok (latem stosuj kremy z wysokim filtrem min. 30 SPF);

• noś czapkę, okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV, oraz ubrania zasłaniające ciało (koszule z długimi rękawami, długie spodnie);

• zrezygnuj z solarium i lamp UV;

• wykonuj samobadanie znamion, jeżeli zauważysz niepokojące zmiany, skonsultuj je z lekarzem;

• odżywiaj się zdrowo — wskazane jest spożywanie warzyw,  owoców i nabiału.

Przed szkodliwym działaniem promieni UV należy chronić skórę nie tylko latem, ale również zimą.

Program Profilaktyki Nowotworów Skóry

Program profilaktyki nowotworów skóry skierowany jest do osób, które:

• mają 15–49 lat, a lekarz stwierdził u nich niepokojące zmiany w obrębie znamion;

• mają 50–64 lata;

• mają ponad 65 lat, są nadal aktywne zawodowo, będą mogły otrzymać wsparcie w przypadku występowania czynników ryzyka lub występowania niepokojących znamion.

Szczegółowe informacje o programie znajdziesz na stronie: pacjent.gov.pl
Gdzie szukać dermatologa: spis przychodni NFZ

Materiał przesłany przez NFZ w związku z akcją – „Środa z profilaktyką”.

Opis alternatywny zdjęcia: infografika z napisem „Środa z profilaktyką Choroby skóry Czerniak”. Na górze w centrum logo NFZ. Po lewej stronie na dole — grafika leżaka z parasolką przeciwsłoneczną, po prawej na górze — rysunek słońca.