Oporność na antybiotyki

WHO szacuje, że oporność mikroorganizmów na leki przyczynia się rocznie do 75 tys. zgonów. Dla Polski liczbę takich przypadków określono na ok. 2 200 rocznie. Liczba zgonów z powodu antybiotykooporności na świecie do roku 2050 może wzrosnąć nawet do 10 milionów rocznie. W latach 2000–2015 globalne stosowanie antybiotyków wzrosło o 65%.

Antybiotykooporność to odporność bakterii na bakteriobójcze lub bakteriostatyczne działanie antybiotyków, to zdolność bakterii do przeciwstawiania się działaniu antybiotyku. Antybiotyki są lekami używanymi do przeciwdziałania i leczenia infekcji bakteryjnych. Bakterie potrafią bronić się przed antybiotykami na różne sposoby, np. niszczą je, nie wpuszczają do komórki bądź usuwają z wnętrza komórki. Bakterie oporne mogą swobodnie namnażać się w obecności antybiotyku i są w stanie przekazywać zdolność obrony kolejnym pokoleniom oraz innym bakteriom.

Główne przyczyny antybiotykooporności
    • Nadmierne lub niepotrzebne stosowanie antybiotyków.
    • Nieprzestrzeganie zaleceń lekarza dotyczących dawkowania.
    • Przerywanie antybiotykoterapii po ustąpieniu objawów infekcji.
    • Nadużywanie antybiotyków podczas produkcji żywności.
    • Nieprzestrzeganie zasad higieny.



Pamiętaj, antybiotyki działają tylko na bakterie i nie leczą chorób wirusowych takich jak grypa, przeziębienie, ostre zapalenie gardła i oskrzeli.

Profilaktyka antybiotykooporności


Przeciwdziałać antybiotykoodporności można poprzez:

    • zapobieganie infekcjom przez: mycie rąk, zachowanie dobrej higieny żywności, unikanie bliskiego kontaktu z chorymi oraz stosowanie aktualnych szczepień,
    • stosowanie antybiotyków jedynie w sytuacjach, kiedy zostaną przepisane przez lekarza,
    • zawsze stosowanie się do zaleceń lekarza,
    • niestosowanie niewykorzystanych w poprzednich kuracjach antybiotyków,
    • nieudostępnianie antybiotyków innym osobom.


Warto wiedzieć

    • Decyzja o włączeniu do terapii antybiotyków powinna być podejmowana każdorazowo przez lekarza.
    • Zalecane jest wykonanie posiewu materiału od chorego (np. krwi, moczu, wymazu z gardła) w celu określenia, jaka bakteria jest odpowiedzialna za zakażenie i jaka jest jej wrażliwość na antybiotyki.
    • Na podstawie antybiogramu, można dokonać najwłaściwszego właściwego doboru antybiotyku.
    • W przypadku ustalenia zakażenia wirusowego antybiotyk nie jest potrzebny i nie powinien być stosowany.
    • Gdy podejmujemy leczenie antybiotykiem bez wyniku badania mikrobiologicznego mamy do czynienia z terapią empiryczną.
    • Gdy znamy drobnoustrój wywołujący zakażenie i jego wrażliwość na antybiotyki mówimy o leczeniu celowanym, które jest najbardziej skuteczne.


Jak racjonalnie stosować antybiotyki

    1. Infekcji wirusowych nie leczymy antybiotykami.
    1. Antybiotyki przyjmujemy tylko na podstawie zlecenia lekarza.
    1. Nie przyjmujemy niewykorzystanych w poprzednich kuracjach antybiotyków.
    1. Stosujemy antybiotyki tak długo jak to zalecił lekarz, w innym przypadku może pojawić się antybiotykooporność. Niepotrzebnie podany antybiotyk może sprzyjać powstawaniu oporności bakterii, niszczyć fizjologiczną florę bakteryjną przewodu pokarmowego a czasami powodować działania niepożądane.
    1. W trakcie terapii antybiotykami zapytajmy lekarza o probiotyki mające na celu zapobiec eliminacji naturalnej jelitowej flory bakteryjnej przewodu pokarmowego.



Materiał przesłany przez NFZ w związku z akcją – „Środa z profilaktyką”.



Opis alternatywny zdjęcia: infografika z napisem na dole „Antybiotykooporność. Środa z profilaktyką” i loga NFZ i ministerstwa zdrowia. W centrum grafika: mikroskop i próbka wymazu trzymana przez laboranta.